Niğde’nin Bor ilçesinde 14 yaşındaki bir çocuğun geri dönüşüm fabrikasında çalışırken geçirdiği iş kazası sonucu hayatını kaybetmesi, kentte yıllardır göz ardı edilen çocuk işçiliği gerçeğini bir kez daha gündeme taşıdı.
Bor Karma ve Deri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren bir geri dönüşüm fabrikasında çalışan çocuk işçi, kolunu makineye kaptırdı ve tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Bu trajik olay, “Niğde’de çocuk işçiler mi çalıştırılıyor?” sorusunu kamuoyunun ve yetkililerin önüne sert bir şekilde koydu.
GÖRMEZDEN GELİNEN BİR GERÇEK
Niğde’de yaşayan pek çok vatandaş, bu olayın münferit olmadığını, kent genelinde çok sayıda çocuğun başta hizmet sektörü olmak sanayi ve tarım gibi alanlarda ağır koşullar altında, herhangi bir sosyal güvencesi olmadan çalıştırdığını iddi ettiler.
Yoksulluk, denetimsizlik ve ihmalkârlık nedeniyle çocukların iş gücü olarak kullanılmasının neredeyse “normalleştiği” bir düzene dikkat çeken vatandaşlar, bugüne dek bu soruna karşı ciddi ve sürdürülebilir adımlar atılmadığını savunuyor.
İLGİLİ KURUMLAR NEREDE?
Çocuk işçiliğini önlemekle yükümlü olan Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ve denetim mekanizmaları uzun süredir sessiz. Oysa Türkiye’nin de taraf olduğu uluslararası sözleşmeler, çocukların çalıştırılmasını yasakladığı gibi, devletlere bu konuda etkin önlemler alma sorumluluğu yüklüyor. Ancak Niğde’de bu sorumlulukların ne kadar yerine getirildiği ciddi bir soru işareti.
TOPLUMSAL YARA
14 yaşındaki bir çocuğun hayatını kaybetmesi, sadece bir iş kazası değil; aynı zamanda çocuk hakları açısından büyük bir toplumsal yaradır. Eğitimiyle, sağlığıyla, çocukluğuyla ilgilenilmesi gereken bireyler, geçim yükünün altında ezilmekte; ucuz iş gücü olarak görülmektedir.
ACİL ÇAĞRI: DENETİM VE SORUMLULUK
Niğde halkı, yaşanan bu trajik olayın ardından başta valilik olmak üzere tüm yetkili kurumlara çağrıda bulunarak, kent genelinde kapsamlı ve şeffaf bir denetim sürecinin başlatılmasını talep ediyor. Aynı zamanda olayla ilgili sorumluların yargı önünde hesap vermesi ve bu tür vakaların bir daha yaşanmaması için caydırıcı önlemler alınması bekleniyor.
YASAL ÇERÇEVE: ÇOCUK İŞÇİLİĞİ AÇIKÇA YASAK
Türkiye Cumhuriyeti yasaları ve taraf olunan uluslararası sözleşmeler çocuk işçiliğini açık şekilde yasaklamaktadır:
4857 Sayılı İş Kanunu
Madde 71: “On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır.”
14 yaşını tamamlamış ve ilköğretimini bitirmiş çocuklar, ancak hafif işlerde, sağlıklarına, gelişimlerine ve okul saatlerine engel olmayacak şekilde çalıştırılabilir. Sanayi işyerlerinde bu yaş grubunun çalışması kesinlikle yasaktır.
Çocuk Koruma Kanunu (5395)
Çocuğun bedensel, zihinsel, ahlaki, sosyal gelişimini tehlikeye sokan her türlü istismar ve ihmal çocuk koruma kapsamına girer.
Anayasa’nın 50. Maddesi:
“Küçükler, kadınlar ve bedensel ya da ruhsal gücü yetersiz olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.”
ILO Sözleşmeleri (Uluslararası Çalışma Örgütü)
Türkiye, ILO 138 No'lu Asgari Yaş Sözleşmesi ve ILO 182 No'lu En Kötü Biçimdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması Sözleşmesi’ni imzalamıştır.
Bu sözleşmeler, çocukların tehlikeli işlerde çalıştırılmasını mutlak şekilde yasaklar ve devletlere bu konuda etkili politika geliştirme yükümlülüğü getirir.
