CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, patates üreticisi Varol Nergis ile tarlada bir araya gelerek üreticilerin yaşadığı sorunları yerinde dinledi.
ÇİFTÇİ TÜCCAR GELMEDİĞİ İÇİN ÜRÜNÜNÜ DEPOYA KALDIRIYOR
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, bölgedeki patates üreticilerinin zor durumda olduğunu belirterek, “Niğde bölgesinde patates hasadı devam ediyor. Doğal olarak çiftçi, tüccar gelmediği için ürününü depoya kaldırıyor. Çiftçilerle konuştuğumuzda önemli ölçüde girdi maliyetlerini kısmak için geçmişe göre daha düşük tohumda, ilaçta, gübrede tasarrufa yöneldiklerini görüyoruz. Çiftçi son dönemlerde %56 ortalamayla girdi kullanırken Tarlada kullanacağı gübre, tohum, ilaç gibi girdi kullanımında bazı bölgelerde %33’lere kadar düşmüş,” diye konuştu.
PATATESTE ŞU AN SIKINTILI BİR SÜREÇTEYİZ
Patates üreticisi Varol Nergis, yaşanan zorlukları ve maliyet artışlarını şöyle anlattı: “Patateste son durum sıkıntılı bir süreçteyiz şu an biz. Önceki yıllara nazaran dekarına 400-500 kilo gübre atarken şu an dekarına 150 kiloya düşürmüş durumdayız. Niye diye soracak olursan, şimdi geçen yıl ürenin torbasının fiyatı 600 liraydı. Bu yıl 1100-1150 lira. Gittik Tarım Kredi Kooperatifine, stokta gübre var ama veremiyorlar. Fiyat yükseldiğinden dolayı veremiyorlar. 3,5 lira, 4 lira, 4,5 lira. Şu an maliyeti, baktığımız zaman 1000 m²’nin maliyeti bize tam randımanlı iş yapayım diyorsan 25.000-27.000 lira. Ama biz şimdi buradan kısıyoruz; gübreden kısıyoruz, ilaçtan kısıyoruz, iklim şartına göre sudan kısıyoruz. Elektrik pahalı. Mecbur, yapacak bir şeyimiz yok. 15 suyla, 13 suyla yetişen patatesi 8 suyla, 9 suyla kapatmaya çalışıyoruz. 6 saat vereceğimize 5 saat verdiğimiz yerler oluyor. Mazottan, işçilik maliyetinden kısalım diyoruz ama zaten işçilik haddini almış gidiyor. Masraf, maliyet haddinden fazla. Ot ilacı atıyoruz. Ot ilacını 10 dekara atacağımıza 12-13 dekara attığımız oluyor.
Su fiyatları arttı. Elektrik girdi fiyatları artırıyor. Geçen yıl mazot 33-35 bin lirayken şimdi 55 bin liraya dayanmış bir vaziyette.”
ÇİFTÇİ BORCUNU ÖDEYEMİYOR
Çiftçinin borcunu ödeyemediğini belirten Varol Nergis, “Çiftçi borcunu ödeyemiyor. Niye diye soracak olursan, adam dekar başına 6 ton alacak ki fiyat kurtarsın. Ama şimdi adam dekardan 3 ton alınca ne yapıyor o zaman? 10 bin lira açık var. 5 ton alırsa o da sıkıntı. Esnaf gelince büyük boylarını alıyor. Normal boylarını da patates para etmediği zaman alıyor. Çünkü gittiği yerde de istenmiyor. Bu sefer ne yapıyor? Arabalar red yiyor, tekrar geri geliyor. O zaman da tamamı gidiyor.
O yüzden esnaf da diyor ki “Daha kaliteli mal yapayım ki daha iri, daha düzgün mal olsun.” O da haklı. Çünkü bu işi yapıyorsa kar marjını düşünecek. Ama o zaman da dekardan 4-5 ton çıkacağına 2,5 tona düşüyor. Yani ürünün verimi de düşüyor. O yüzden patateste sıkıntılı bir süreç var. Vatandaş nasıl yapar, nasıl eder bilemiyorum,” dedi.
İHRACATIN AÇILMASI LAZIM, AKSİ HALDE MAHSUL TELEF OLACAK
Üretici Nergis, patates ihracatında yaşanan sıkıntıların da üreticiyi zorladığını belirterek, “Hani diyoruz ya Arap ülkelerine gidiyor patatesimiz. Önceden Suriye’ye mallarımız giderdi. Mesela orta boyut mallarımız Suriye’ye, Irak’a, başka ülkelere giderdi. Şimdi vatandaş köylü millet bunu yetiştirmiş, devlette buna pazar araması lazım. Niye diye soracak olursan; şimdi lafa geldi mi ‘yapıyoruz’ diyorlar. E bugün Şara’ya gidiyoruz, anlaşma yapıyoruz, diyoruz ki ‘Suriye’nin arkasındayız.’ tamam, biz Suriye’nin arkasındayız ama bütün kahrını biz çekiyoruz zaten. Göçmen krizinden dolayı da çektik bunları biz. Şimdi Şara ile aran iyi, tamam güzel ama vatandaş açlıktan kırılıyor.
Ama Şara ne yaptı? Bu sefer gümrük vergisini yükseltti. Bu mahsul burada şu an telef. İhracatın açılması lazım. İhracat zaten açılmadığı zaman patateste tehlike çanları çalmış demektir. Zaten çaldı. Altunhisar, Adana, Nurdağı gibi bölgelerden bu tarafa kadar geldi,” şeklinde konuştu.
PLANLAMA YAPILMALI
Patates üreticisi Varol Nergis, patates üretiminde plansızlık ve kontrolsüz ekimin yarattığı tahribata da dikkat çekerek,”Sen bu köylüyü şehre yığa yığa bıkmadın mı? Bazı arkadaşlar konkordato ilan etmiş oluyor. Niye? Çünkü önünü sen saldın bunun. Sularını ödeyemiyorlar. Ama yandaş olunca kabul ediliyor bunlar,” dedi.
GÜRER: “DEVLET DEVREYE GİRMELİ, TMO ALIMA BAŞLAMALI”
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, patates üretiminde yaşanan sıkıntıların çözümü için somut önerilerde bulundu: “Patateste en büyük sorun, ürünün pazar sorunu. Pazar bulunamıyor. Türkiye, yurt dışına ihracat yapsa ya da planlı bir üretime yönelse bu sorunlar aşılacak. Ama bir sorun da burada: İşlenmiş, dondurulmuş ve katma değerli ürüne patatesin dönüştürülmesinin sınırlı olması. Entegre bir tesis bölgeye kurulsa bu sorunlar aşılır.
Bunun bir nedeni de şu: İşlenmiş ve dondurulmuş gıdaya dönüştürülmediği için depoda patatesin dayanma süresi 6-7 ay arasında. Ondan sonra depodaki patatesler çöp oluyor. Önümüzde süre de var; söküm anında tüccar yok ama devlet olmalı. Toprak Mahsulleri Ofisi de alıma girmeli. Rekabetçi bir anlayışla TMO alıma girerse, tüccar da bölgede daha çok alıma girer.
İktidar isterse patates sorunu olmaz. Piyasa tüccara bırakılmış, iktidar seyirci. Ürünün çoğu tarlada kalıyor. Fakir fukaraya kömür dağıtılıyor; patates de büyük kentlerde, kenar mahallelerde yoksullara dağıtılabilir. Patateste fazla üretim değil, plansız bir süreç var. Bir burgerde bir adet patates 200 lira; büyük kent marketlerinde kilosu 20 liradan başlıyor ama tarlada üretici maliyetine satamıyor. İktidar en azından ihracatı becerebilse, bu sorun yaşanmaz.” dedi.
“MALİYET ARTIYOR, ÜRETİCİ KAZANMIYOR”
Üretici Varol Nergis son olarak, üretimden para kazanamadıklarını belirterek, “İşçi maliyeti yüksek. Buradan depoya girmesi de maliyetli. Maliyeti 4-4,5 liraya çıkıyor. Bu sefer tonajdan, işçilikten düşüyor. Çuval parası, hammaliye, depoda fire derken üretici kazanmıyor. Yani bilmiyorum, bu iş artık nereye gidiyor kimsenin de bildiği yok,” dedi.
