Ankara, 2024’te gerçekleştirdiği 15 milyar dolarlık ihracatında yüzde 12,1 yüksek teknoloji payı ile yüzde 3,6 olan Türkiye ortalamasının ve diğer 5 büyük sanayi şehrinin üzerinde bir performans gösterdi.
Ankara’yı sanayi ve teknoloji alanlarında sürdürülebilir, öncü ve referans bir şehir konumuna taşıma vizyonuyla çalışmalarını sürdüren Ankara Sanayi Odası (ASO), hazırladığı kapsamlı çalışma raporları ve analizlerle de Türkiye’nin uzun vadeli kalkınma vizyonuna somut katkılar sunuyor. ASO, durum tespiti yaptığı ve uygulanabilir politika önerilerine yer verdiği kapsamlı araştırmalarına bir yenisini daha ekledi. 2004-2024 yıllarını kapsayan "Ankara’nın ve İllerin Dış Ticaretinin Teknolojik Analizi Çalışma Raporu"nu yayımladı. Ankara ve diğer 5 büyük sanayi şehri başta olmak üzere tüm illerin dış ticaret performanslarının teknoloji sınıflandırmasına göre değerlendirildiği rapor, bölgesel ve sektörel düzeyde strateji geliştirme süreçlerine teknik bir zemin sunmayı hedefliyor.
Ankara liderliğini pekiştirdi
ASO’nun raporuna göre Ankara, 2024 yılı itibarıyla Türkiye’nin yüksek teknoloji ihracatındaki liderliğini pekiştirdi. Ankara’nın geçen yıl gerçekleştirdiği 15 milyar dolarlık ihracatın yüzde 12,1’i yüksek teknolojili ürünlerden oluştu. Yüksek teknoloji ihracatta Türkiye ortalaması olan yüzde 3,6’nın oldukça üzerinde bir performans sergileyen Ankara; İstanbul (yüzde 4,5), İzmir (yüzde 2), Kocaeli (yüzde 1,3), Bursa (yüzde 0,5) ve Gaziantep (yüzde 1,5) gibi büyük sanayi kentlerini de açık ara farkla geride bıraktı.
Savunma ve havacılıkta güçlü performans
1,7 milyar dolarlık hacim ile Türkiye’nin toplam yüksek teknolojili ihracatının yüzde 20’sini gerçekleştiren Ankara’nın bu başarısında savunma ve havacılık sektörlerindeki güçlü potansiyeli ön plana çıktı. Türkiye’nin toplam silah ve mühimmat ihracatının yüzde 55’i Ankara’dan yapıldı. Ankara’nın yüksek teknoloji sınıfında savunma ve havacılık ürünlerinin yanı sıra ‘ölçme, kontrol, test, seyrüsefer’ amaçlı alet ve cihazlarının ihracatı da 374 milyon dolara ulaşarak en yüksek seviyeye çıktı. Ankara’nın yüksek teknolojili ürünlerde dış ticaret açığı da en düşük seviyesine gerileyerek yüzde 49 oldu.
Raporda 2024 yılında Ankara’nın ihracat pazar yoğunluğunun azaldığı, rekabetçiliğin arttığı tespitlerine de yer verildi. 2023 yılında Ankara’nın ihracat yaptığı ilk 10 ülkenin toplam ihracattaki payı yüzde 52 iken, bu oran 2024 yılında yüzde 46’ya geriledi.
ASO-İLTEK skoru yüksek iller yüksek teknolojili ürün ihracatında ön sıralarda
Türkiye’nin yüksek teknolojili üretim ve ihracat kapasitesinin sınırlı bir coğrafi alana sıkıştığına dikkat çekilen raporda, illerin teknolojik gelişmişlik seviyesini ortaya koyan ASO İllerin Teknolojik Gelişmişlik Endeksi (ASO-İLTEK) ile dış ticaret rakamları birlikte değerlendirildiğinde; endeks skoru yüksek olan illerin yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürün ihracatında da ön sıralarda yer aldığının gözlendiği belirtildi. Yüksek teknolojili ürün ihracatının ASO-İLTEK’te yer alan 5 alt endeks ve 37 değişken ile birebir ilişkili olduğunun da açık bir şekilde ortaya konulduğu ifade edilerek, ‘Bu durum, yüksek teknolojili ürün ihracatına ulaşılmasında ASO-İLTEK’de yer alan 37 değişkenin birlikte değerlendirilerek politika oluşturulması ve kaynak aktarım mekanizmasının buna göre işletilmesinin gerektiğini göstermektedir’ değerlendirmesi yapıldı.
"Yüksek teknoloji ihracatının artması için hedef odaklı politikalar geliştirilmeli"
ASO’nun raporunda, Türkiye’nin orta yüksek teknoloji ihracatının son 10 yıldır önemli bir ivme kazanması ve payını artırmasına karşın yüksek teknoloji ihracatının yerinde saymasına dikkat çekilerek, "Yüksek teknoloji ihracatının toplam içindeki payının artırılması ve dünya ticaretinden Türkiye'nin daha fazla pay alması amacıyla hedef odaklı politika formülasyonları geliştirilmesi açık bir gerçektir" ifadelerine yer verildi.
"Ar-Ge yatırımları artırılmalı, üniversite-sanayi iş birliği etkinleştirilmeli"
Raporda, Türkiye'nin katma değeri yüksek ürünlerdeki ihracat performansını iyileştirebilmesine ve küresel değer zincirlerinde daha yukarı basamaklara tırmanmasına katkı sağlayacak başlıca politika önerileri de şöyle sıralandı:
"Ar-Ge yatırımlarının gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) içindeki payı artırılmalı. Üniversite-sanayi iş birliği mekanizmaları etkinleştirilmeli. Nitelikli insan kaynağı gelişimine yönelik yapısal reformlar hayata geçirilmeli. Patent ve ticarileştirilme süreçlerinde etkin mentorluk verilmeli. İnovasyon odaklı destek sistemi kurgulanmalı. Beceri uyum programları yürütülmeli. Dijital ve yeşil becerilere yönelik mesleki gelişim modelleri geliştirilmeli. Ankara'nın savunma sanayii alanındaki başarısının diğer yüksek teknoloji sektörlerine yaygınlaştırılması için inovasyon odaklı teşvik mekanizmaları tasarlanmalı. Teknoloji transfer süreçleri kolaylaştırılmalı. Bölgeler arası iş birlikleri desteklenmeli. KOBİ'lerin teknoloji yatırımlarını destekleyecek finansman modelleri geliştirilmeli.
"Sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı yüksek teknolojili ihracatımızı artırmak"
Ankara Sanayi Odası Başkanı Seyit Ardıç, rapora ilişkin yaptığı değerlendirmede, Ankara’nın yüksek teknolojili ihracat payında büyük sanayi kentleri arasında lider olmasının gururunu yaşadıklarını söyledi. Ankara’nın nitelikli üniversiteleri, insan kaynağı ve girişimcilik gücüyle büyük bir potansiyeli olduğuna dikkat çeken Ardıç, "Ankara, savunma ve havacılık sanayideki lider pozisyonuyla yüksek teknolojili üretimde ve ihracatta farkını ortaya koyuyor ve Türkiye’nin rotasını belirliyor. Ankara’yı sanayi ve teknolojinin başkenti yapma hedefiyle çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürüyoruz" dedi.
Günümüzde üretim yaparak ihracat hacmini artırmanın tek başına yeterli olmadığına dikkat çeken Başkan Ardıç, şu değerlendirmede bulundu:
"Sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı yüksek teknolojili ihracatımızı artırmaktır. Gelişmekte olan ülkelerde yüksek teknolojili ihracatın payı yüzde 20’ler civarında olmasına rağmen Türkiye’de yüzde 3,6. Yüksek teknolojili ihracatımızı artırmak için kamu politikalarıyla birlikte üniversitelerimize ve vizyoner sanayicilerimize de büyük sorumluluk düşüyor. Bilim ve teknoloji ile sanayi arasında çok güçlü bir ekosistem oluşturmak zorundayız. Fiyat rekabetinin yanında verimliliği artırmak için yeniliğe, Ar-Ge’ye ve ikiz dönüşüme daha çok odaklanmalıyız. Ankara Sanayi Odası olarak yenilik odaklı projeler ve faaliyetlerle hem Başkentimizin hem de ülkemizin uzun vadeli kalkınma vizyonuna somut katkılar sunuyoruz. 81 ilin ihracatının teknoloji düzeyine göre karşılaştırılıp analiz edildiği bu raporun yerel kalkınmanın sağlanmasında politika yapıcılara önemli kaynak sağlayacağına ve Türkiye’nin teknoloji temelli büyüme modeline geçiş sürecinde doğru adımların atılmasına katkı sunacağına inanıyorum."
