Dünya üzerindeki mevcut tatlı su kaynakları ihtiyaçları karşılayamayacak hâle geliyor. Bu da ilerleyen süreçte Dünya’da su ile ilgili ciddi sorunların yaşanacağının bir göstergesi. Tatlı su ihtiyacı bu yıl ülkemizde bulunan gelişmiş illerde de oldukça hissedilir şekilde yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor. Peki “Niğde su ile ilgili ne yapıyor? sorusunu sormak gerekiyor.
Geçtiğimiz günlerde Gazeteci Ali Osman Sayın’ın bir yazısında “Ecemiş Çayı’nın Niğde’ye Getirilmesi Projesinin” ilk olarak 1929 yılında Niğde milletvekili olarak görev yapan Faik Soylu tarafından 4 Haziran 1929 tarihinde dile getirildiğini yazmıştı. O dönem Nafia vekilliği (Bayındırlık Bakanlığı)ne bir dilekçe ile müracaat eden Niğde Milletvekili Faik Soylu, Çamardı’ndan Akdeniz’e akan Ecemiş Suyu’nun Misli Ovası’na getirilmesini talep ederek Meclis gündemine taşımıştı.
Ecemiş suyu konusunu yıllardır dile getiren bir gazeteci olarak geçtiğimiz günlerde Niğde Belediye Başkanının ‘Niğdemizin su kaynağı yok’ açıklamasını şaşkınlıkla takip ettim. Oysaki Niğde su kaynağı bakımından kendisinden kopup il haline gelen Aksaray ve Nevşehir’e göre çok daha şanslı bir il. Peki Niğde bu şansını neden değerlendiremiyor. Bunu anlayabilmek için öncelikle Devlet Eski Bakanı Akın Gönen’in Ecemis suyu konusuyla ilgili yaptığı açıklamaya kulak vermek gerekir.
Niğde’nin can damarı durumunda olan ve ilk kez 1929 yılında gündeme gelen “Ecemiş Çayı Projesi”. Tam 96 yıl önce planlanmış, dile getirilmiş bu projenin geçmişini Devlet Eski Bakanımız Akın Gönen şu şekilde özetliyor.
“Ecemiş suyu ilk defa Niğde milletvekilimiz Faik Soylu tarafından 1929 yılında soru önergesine konu olmuştur ve sonra bu konu unutulmuştur. Niğde için gelecekte hayati öneme sahip olacak bu konuyla ilgili 1998 yılında zamanın Başbakanı Mesut Yılmaz’a talepte bulundum ve talebim üzerine DSİ bütçesine konulan ‘Ecemiş Niğde İli Sulama Suyu Alan İnceleme ve Çizim’ çalışmaları başlatıldı. 2000 yılında Konya DSİ Bölge Müdürü tarafından adıma yazılan yazı ve ekte yollanılan 2 adet proje çizimi ve projeyi anlatan kitap projenin tamamlandığını resmen bana bildirilmiş oldu. 1999 seçimlerinde yeniden seçilemediğim için maalesef ki bu projem 25 yıldır yatırım, ödenek izni ve ilgi beklemekte. Son zamanlarda ‘Komşu iki ilin talebi üzerine projenin değiştirilerek suyun %79’unun komşu illere verileceği, %21’inin ise Niğde ilinde içme suyu olarak değerlendirileceği’ söylenilmektedir. Bu söylenti Niğde için vahim bir sonuç doğurur. Çamardı’dan doğup Akdeniz sularına akan bu suyun tamamının Niğde içinde değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Umarım Niğde için yüzyılın projesi olacak Ecemiş Çayı Projesi Yüksek Hızlı tren projesindeki gibi Niğde için acı bir kayıp olmaz.”
25 yıl önce zamanın imkanlarıyla dönemin yöneticileri ve Niğdeli politikacıların gücü ile proje hâline getirilen daha sonra kış uykusuna yatırılmış Ecemiş Suyu Projesi, bu yılki bütçe görüşmelerinde kış uykusundan kalkacak mı? Niğde kamuoyu merakla bu soruların cevabını bekliyor. Niğde için yüzyılın projesi olabilecek bu projenin hayata geçirilmesi konusu 2026 yılı bütçesinde mutlaka gündeme getirip DSİ bütçesine aldırmak adına tarihi bir fırsattır. Neden diyecek olursa okurlarım şöyle açıklayayım.
1929 yılında Milletvekili Faik Soylu’nun 100 yıl öncesinden öngörerek bu projeyi gündeme getirmesinin ardından 69 yıl TBMM’nin tozlu raflarında kalan ve hiç gündem edilmemesi 69 yıllık süreçte Niğde bürokrasisinin pasifliğinden kaynaklanırken. Niğde için hayati değerde olan bu projeyi makus kaderini kırarak 1998 yılında Devlet Eski Bakanımız Akın Gönen’in bu günleri görürcesine konuyla ilgili gereken çalışmaları ivedilikle yapıp zamanın Başbakanı Mesut Yılmaz’a aktarıp önemine vurgu yapması konunun tekrar gündeme gelmesine vesile olmuştu. Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz’ın olur vermesi ile projelendirilmesi fakat devlette devamlılık ilkesinin tam oldu olacak noktasında hükümetin değişmesiyle birlikte Niğde’nin kısır bir siyasi atmosfere bürünmesi projeninde kış uykusuna yatmasına neden oldu. Kısır bir siyasi atmosfer diyorum. Çünkü Niğde AKP hükümetleri döneminde maalesef ki hak ettiği gibi bir ilgiye mazhar olamadı. AKP’li; Mahmut Uğur Çetin, Erdoğan Özegen, İsmail Göksel, Muharrem Selamoğlu, Alpaslan Kavaklıoğlu, Ömer Selvi, Yavuz Ergun, Selim Gültekin, Cevahir Uzkurt iktidarda olan partinin vekilleri idiler ama Niğde için hayati değerdeki bu projeyi diğer önemli projeler gibi maalesef hayata geçirmediler hatta gündeme bile getirmediler. Muhalefet vekillerinden de bu konu sadece soru önergesi şeklinde karşılık buldu. Burada sadece vekilleri eleştirmek yetmez. Niğde’nin yöneticileri, kanaat önderleri, STK’ları, Ankara’da bulunan güçlü isimlerde maalesef ki bu proje ile ilgili sessiz kalmayı tercih ettiler.
Peki gelecekte Niğde’nin yaşayacağı susuzluk sorunu çözülebilir mi?
Bu sorunun cevabını verebilmek için öncelikle geçmişe bakmak lazım. Niğde kendi ilçeleri içinde bile yaşadığı kıskançlığın bedelini ağır ödemiş bir şehir! Nevşehir, Aksaray bu kıskançlığın sonucunda Niğde’den kopup gitti. Bor ve Niğde iç içe olmasa neredeyse Bor bile gidecek. Ulukışla arasında hızlı trenden dolayı bir kıskançlık var görünüyor. Ulukışla Belediye Başkanı Ali Uğurlu’nun “Hızlı tren Niğde’den geçiyor. Ulukışla Niğde’de değil mi?” sözleri bunun bir ispatı. Yukarıda bahsettiğim AKP milletvekillerinin hepsinin Cumhurbaşkanımızın yanındaki ağırlıkları bilinirken Ecemiş Suyu projesinde olduğu gibi hızlı trende de pasif kalmaları akıllara durgunluk veren bir durum. Bahsettiğim kıskançlıkların sonucunda Nevşehir ve Aksaray aldı başını yürüdü. Ya Niğde!
Sözün özü; Tarım Bakanlığının iklim değişikliği ve su kıtlığı nedeniyle kanun çıkardığı bu günlerde Niğde için tarihi bir fırsat doğdu. 2026 Yılı Bütçe Görüşmeleri TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmeye başlandı. 2026 yılı için Tarım Bakanlığı bütçesi henüz meclise gelmedi. Bütçe meclise gelmeden Niğde AKP ve MHP milletvekillerinin hali hazırda bir proje varken “Ecemiş Çayı Projesi”ni bu bütçeye dahil ettirebilecekler mi? Tarım Komisyonu’nda Niğde CHP milletvekili de var. Kendilerini Ankara’da etkin ve yetkin gösteren bu vekiller hazır hükümetin çıkarttığı kanuna dayanarak Ecemiş Suyu Projesini gündeme taşıyarak kış uykusundan uyandırmayı ve hayata geçirmeyi düşünecekler mi? Yoksa Niğde git gide kasabalaşmaya devam mı edecek?
Son söz olarak Niğde için büyük projelerimiz var diyenlere duyurmak isterim Niğde’nin en büyük projesi Ecemiş Çayı Projesidir. İkinci büyük projede hızlı trendir. Bu iki proje hayata geçmez Ecemiş suyu komşu illere kaptırılırsa Niğde bitmiş demektir. Bu konuda herkesin elini taşın altına koyup üzerine düşeni yapması acil ve önemli bir mevzudur.